مطالبی از شهر مهاباد

مهاباد شهری زیبا بر ساحل رودخانه‌ای به همین نام در جلگه‌ای کوچک و کم‌عرض قرار گرفته‌است . شهری کردنشین با حدود 170هزارنفر جمعیت . مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز و

اهل تلاش که آداب و رسوم و فرهنگ غنی و اصیلی دارند . پیشینه شهرستان مهاباد حداقل به دوران صفوی بازمی‌گردد. در متون و اسنادتاریخی نام این شهر نخست سووق بلاغ یا

سووخ بلاغ (واژه‌ای ترکی) به معنای چشمه سرد بوده که بعدها به ساوجبلاغ تبدیل شده و در دوره قاجاریه به ساوجبلاغ مکری قید شده‌است و تاسال 1315 به همین اسم نامیده می‌شد

، اما در آن سال براساس اقدام فرهنگستان و بنابر پیشنهاد روان‌شاد غلامرضا رشیدیاسبی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغییریافت . شهر مهاباد به شکل کنونی توسط

صارمبگ از ملوک ساوجبلاغ مکری در اوایل سده 11 هجری در بخش شمالی خَم رودخانه مهاباد با محلات باغ‌سیسه و دباغیان بنا گردید.
شهرستان مهاباد و یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی در ایران می‌باشد. مهاباد شهری سرسبز می‌باشد و در میان چندین کوه واقع شده‌است.

بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ شهر مهاباد چهارمین شهر پرجمعیت آذربایجان غربی و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پنجمین شهر بزرگ کردنشین ایران

محسوب می‌شود.
همچنین این شهر ۵۹ امین شهر پرجمیعت ایران
و ۲۶۸۶ امین شهر پرجمیعت جهان است. همچنین این شهرستان (شهر با احتساب حومه) ۵ امین شهرستان استان و ۷۷ امین شهرستان پرجمعیت ایران می‌باشد.
مهاباد در منطقه مکری کردستان ایران واقع شده و نام کنونی آن در دوره رضا شاه بر آن نهاده شده است. این شهر پیشتر ساوج یا ساوجبلاغ خوانده می‌شد. این شهر پایتخت

جمهوری کردستان نیز در سال ۱۹۴۶ میلادی بوده است. منطقه مهاباد، صحنه درگیریهای مکرر سیاسی در دوران مدرن بود، به طوری که پس از جمهوری کردستان این شهر مرکز

ناسیونالیسم کرد قرار گرفت و در دوران انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مدت کوتاهی تحت کنترل کردها بوده‌است.
در متون و اسناد تاریخی نام این شهر نخست سووق بلاق (سوخ بلاق کلمه ترکی به معنی سرد چشمه) بعدها ساوج بلاغ و در دوره قاجاریه ساوج بلاغ مُکری قید شده‌است و تا سال

۱۳۱۵ به همین اسم نامیده می‌شد. اما در آن سال بر اساس اقدام فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغییر

یافت
ساوجبلاغ دیروز یا مهاباد امروز به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز با وجود دشت‌ها و جلگه‌های حاصلخیز در شمار قدیم‌ترین سکونتگاه‌های بشری به شمار می‌رود. بررسی‌های

علمی، شواهدی را از وجود مردمی با تمدن کشاورزی و دارای «سفال‌های منقوش» که همزمان با تمدن‌های سیلک ۳ و شوش بوده‌اند نشان می‌دهد. مردمان این تمدن‌ها در ۳۵۰۰

پیش از میلاد با تمدن‌های فلات ایران و میان‌رودان رابطه داشته‌اند. بررسی‌های باستانشناسی شهر ویران و یوسف‌کندی این موضوع را ثابت می‌کند. این تمدن‌ها تا پیش از هجوم

آشوریان در هزاره اول پیش از میلاد دارای ثباتی نسبی بوده‌اند.
مهاباد (ساوجبلاغ مکری) شهری‌ست قدیمی که در ازمنه پیشین مرکز نواحی کردنشین (مکریان) بوده‌است. دیرینگی این شهر دست کم به دوران صفوی بازمی‌گردد.

شهر مهاباد در کالبد کنونی توسط صارم‌بگ از ملوک کُرد ساوجبلاغ مُکری در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری در بخش شمال نزدیک به خم رودخانه مهاباد محله باغ سیسه فعلی بنا گردید.
مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته است، چون شهر مهاباد کلاً درمیان دره‌ای که رشته کوههایی آن را احاطه کرده و

رودخانه‌ای بنام رودخانه مهاباد که از وسط شهر می‌گذرد قرار گرفته است، لذا قبرستان مذکور که آرامگاه بداق سلطان نیز در داخل آن قرار دارد در محلی مرتفع تر از شهر قرار

گرفته است، گویا در زمان خودش این محدوده بصورت خاص به قبور بزرگان اختصاص داشته و وجود چند سنگ قبر این نظریه را تایید می‌نماید.
حمام تاریخی میرزا رسول (که هم اکنون به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است)
حمام لج
سنگ نگاره‌های خره هنجیران
قلات شاه
برده کنته
آرامگاه بداق سلطان
پل ممیند
فقرگاه مهاباد
حوضخانه رستم بیگ
حوضخانه شاه درویش
شهرستان مهاباد ۲۵۷ مسجد دارد که از این تعداد ۷۲ مسجد در شهر و ۱۸۵ مسجد در روستاها قرار دارد. تقریباً در ۱۰ مسجد نماز جمعه برگزار می‌شود. در این شهرستان حدود

۴۰۰ نفر روحانی و طلبه علوم دینی زندگی می‌کنند که اکثر آن‌ها در شهر سکونت دارند. در این شهر تصوف و شیوخیت نیز تا اندازه‌ای وجود دارد. دراویش و صوفیان در خانقاه و

تکیه‌های این شهر، شب‌های پنجشنبه گرد هم می‌آیند و به مراسم ذکر و دف نوازی می‌پردازند.
قدیمی‌ترین منطقه مهاباد «باغ سیسه» نام دارد که یکبار هم بر اثر سیلاب ویران شده‌است و امروزه دارای معماری قدیمی و بافت آن رو به فرسایش است.

سیل و آسیب‌های دیگر باعث انتقال خانه‌ها به بخش‌های جنوبی و ایجاد محلات تازه پیرامون میدان چهارچراغ (شهرداری فعلی) گردیده‌است.

شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا این که بداق سلطان مکری حکمران مهاباد دوباره به آبادانی آن پرداخت. بازرگانی در این شهر در دورهٔ قاجار گسترش یافت و مبادله کالا با

شام و بیروت انجام می‌شد که بیشتر در سراهای موصلیان، کریمخان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون، همدانی‌ها، تاجرباشی و کوسه صورت می‌گرفت.

شهر مهاباد با جمعیت ۱۶،۰۰۰ نفر در ۱۹۴۵، ۲۰،۳۳۲ در ۱۹۵۶ و ۴۴،۰۰۰ در ۱۹۷۶، که تا ۱۹۸۰ به بیش از ۵۰٬۰۰۰ رسید به دلیل موقعیت جغرافیایی اش و بالاتر از همه به

دلیل نقشش در تاریخ اخیر کرد به عنوان یک مرکز اداری، نظامی و فرهنگی سریعاً اهمیت یافت. تقریباً همهٔ مهابادیها کردهای مسلمان سنی اند. بسیار فارسی و ترکی آذری را به

خوبی گویش غالب کردی که در کنار کردی سلیمانی در کردستان عراق، معیاری ادبی برای زبان کردیست، صحبت می‌کنند.
غار آبی سهولان
غار آبی سهولان در ۴۳ کیلومتری جادهٔ مهاباد-بوکان، بعد از روستای «عیسی کند»، در دامنهٔ کوه «کونه کوتر» (لانه کبوتر) و نرسیده به روستای سهولان، در کنار جاده واقع

شده است. کلمه «سهول» در زبان محلی کردی به معنای «یخ» است که شاید وجه تسمیه این غار مربوط به یخ بندان‌های طولانی زمستانی و خنکی تابستانی آن باشد. این غار دو

دهنه، بعد از غار علیصدر همدان، دومین غار آبی کشور است و از نظر آغاز پیدایش، به دوره دوم زمین‌شناسی (کرتاسه) بر می‌گردد. غار دارای سفره‌های آبی به صورت دریاچه‌ای

صاف و زلال است و از چند حوضچه بزرگ که به وسیله دالان‌های آبی به هم متصل شده‌اند، تشکیل یافته است. حداکثر عمق آب آن ۵۰ متر بوده و موجوداتی مثل خفاش و کبوتر

چاهی دارد. غار سهولان دارای دو در اصلی است که به هم راه دارند و می‌توان از هر یک از آن‌ها وارد غار و از در دیگر خارج شد. بعد از ورود به غار و پس از طی مسیر پیاده،

سوار قایق خواهید شد و به دیدن غار خواهید پرداخت. هم اکنون به لطف نورپردازی محیط درونی غار که با انواع لامپ‌ها و نورافکن‌ها چراغانی شده، مناظر شگفت انگیزی را

می‌توان مشاهده کرد. رسوبات داخل غار (قندیل‌های آهکی) به اشکال زیبایی مثل پای فیل، عروس دریایی، خفاش، شیر، مار ماهی، لاک پشت، خوشه انگور، دلفین و... دیده می‌شوند.


باغ میکائیل یا پارک ملت
پارک ملت که در بین عموم شهر مهاباد، به «باغ میکائیل» شهرت دارد، در پایین دست سد مهاباد و در کنار رودخانهٔ مهاباد واقع شده است. این پارک با برخورداری از آب رودخانهٔ

مهاباد و شهر بازی و فضای سبز آن، محیط مناسبی برای استراحت و گذراندن اوقات فراغت مردم شهر و مسافران وارده به شهر می‌باشد. نورپردازی زیبا در پارک، رودخانه و

اطراف آن، موسیقی کردی زیبایی که بی‌وقفه در پارک پخش می‌شود، رودخانه زیبایی که از دل این پارک می‌گذرد، با سنگ‌های بزرگ و جالب داخل آب و منطقه تفریحی و گردشگری

که در روبروی پارک و در دل کوه ایجاد شده است، همه و همه پارک ملت مهاباد را به مکانی دیدنی تبدیل کرده است.